અબ ના કોઈ શિકવા, ન ગિલા, ના કોઈ મલાલ રહા સિતમ તેરે ભી બેહિસાબ રહે, સબ્ર મેરા ભી કમાલ રહા

અબ ના કોઈ શિકવા, ન ગિલા, ના કોઈ મલાલ રહા સિતમ તેરે ભી બેહિસાબ રહે, સબ્ર મેરા ભી કમાલ રહા

ડો.શિખાબહેન ગાયનેકોલોજિસ્ટ અને એમનાં પતિ ડો. સુજલભાઈ જનરલ સર્જન. બંને યુવાન. એકસાથે એક જ હોસ્પિટલમાં ‘જોબ’ કરે, પણ બંને સાવ નવાંસવાં હતાં એટલે દુનિયાદારીનો અનુભવ ન મળે.
ડો. શિખા સવારનો રાઉન્ડ પૂરો કરીને આઉટડોર વિભાગમાં આવ્યાં. દૂર દૂરથી આવેલી 70-80 જેટલી દર્દીબહેનો એમની રાહ જોતી બેઠી હતી. ડો. શિખાએ ખુરશીમાં બેસતાં ચોતરફ એક નજર ઘુમાવી લીધી. પછી ટેબલ ઉપર પડેલી ઘંટડી વગાડી.

ફરજ ઉપર હાજર આયા દોડી આવી, ‘બોલો બહેન! શું કામ છે?’ ડો. શિખાને આયાનું આવું વર્તન ગમ્યું નહીં. એને બોલાવવા માટે ‘બેલ’ શા માટે મારવી પડે? આયાએ તો બારણાં પાસે જ હાજર રહેવું જોઈએ, પણ ડો. શિખા ગમ ખાઈ ગયાં. હજી નોકરીને પંદર દિવસ પણ થયા ન હતા, એટલામાં જૂના કર્મચારીઓનો વિખવાદ ક્યાં ઊભો કરવો!
‘મંગુબહેન, આ શું છે? આ દીવાલો કેટલી ગંદી છે? ટેબલ-ખુરશી ઉપર ધૂળ બાઝેલી છે. પંખાનાં પાંખિયાં મેલ જામવાથી કાળાં પડી ગયાં છે. બાથરૂમ-જાજરૂમાંથી વાસ આવે છે. આ તે મારો કન્સલ્ટિંગ રૂમ છે કે ઉકરડો?’

‘બહેન, એમાં હું એકલી શું કરું? મારી તો શિફ્ટ ડ્યૂટી છે. સવારના આઠથી બે સુધીની. આટલા પેશન્ટો જોવામાં બે તો હમણાં વાગી જશે. આ બધું બપોરવાળીએ...’
‘આવાં બહાનાં નહીં ચાલે. હું નવ વાગ્યે ઓ.પી.ડી.માં આવું તે પહેલાં મારે બધું સાફસુથરું જોઈએ. તમારી પાસે આઠથી નવ સુધીનો એક કલાક હોય છે જ. એમાં તમે શું કરો છો?’
મગુંબહેને છેલ્લા સવાલનો જવાબ ન આપ્યો. સાફસૂફી પણ ન કરી. એ દિવસે તો ડો. શિખાએ ‘ઉકરડામાં’ બેસીને ઓ.પી.ડી. પતાવી લીધી, પણ બપોરે લંચ સમયે પતિની સાથે વાત કાઢી. ડો. સુજલે માહિતી

આપી, ‘અહીંનો સ્ટાફ સોએ સો ટકા કામચોર અને બદમાશ છે. આખી દુનિયામાં ક્યાંય ન ચાલે તેવાં છાપેલાં કાટલાંઓ અહીં એકઠાં થયાં છે. ક્લાર્ક મનુભાઈએ મને બધી માહિતી આપી દીધી છે. મારો વોર્ડબોય કનુ રીઢો ચોર છે. હોસ્પિટલમાંથી રોજ કોટન, બેન્ડેજ, કાતર અને દવાઓ ચોરી જાય છે.’
‘ઓહ નો!’

‘યસ! અને તમારા ગાયનેક વિભાગની પેલી આયા છેને, જશુ! એ તો ગોડમધર જેવી ગુંડી છે. જે દર્દીનાં સગાંઓ એને પચાસ-સો રૂપિયાનંુ નજરાણું ન ધરે એ દર્દીનું કામ જ ન કરે.’
‘તો દર્દીઓ ફરિયાદ કેમ નથી કરતા?’
‘કોણ કરે? જે દર્દીનાં સગાં અવાજ ઉઠાવે એ દરવાજાની બહાર નીકળે એટલે જશુના માણસો એને મારી મારીને તોડી નાખે અને આ બધામાં પાછી એકતા છે. પેલો કાળિયો રાઘવ એમનો યુનિયન લીડર છે. જો

આપણે કડક પગલાં ભરીએ તો તમામ સ્ટાફ મેમ્બર્સ હડતાળ પર ઊતરી જાય છે.’
‘તો મારે કામ કેવી રીતે લેવું એ લોકો પાસેથી? મારા વિભાગમાં તો કોઈ કચરા-પોતાંયે કરતું નથી.’
‘તારે શાંતિથી, હળવેકથી, સમજાવટથી કામ લેવું પડશે. કોઈને ખખડાવવાનો વિચાર તો ભૂલેચૂકેય નહીં કરતી. આપણે ચોથા વર્ગના કર્મચારીઓ હોઈએ અને એ લોકો આપણાં સાહેબો હોય એવી રીતે વાત

કરવાની. મેં તો એવુંયે સાંભળ્યું છે કે પાંચેક વર્ષ પહેલાં અહીં ડો. પંડ્યા હતા તેમણે રમેશ નામના એક સ્વીપરને કામમાં બેદરકારી બદલ ‘મેમો’ આપવાની ભૂલ કરેલી એના બદલામાં રમેશે એમની વિરુદ્ધ યુનિયન તરફથી કેસ ઠોકી દીધો હતો. ડો. પંડ્યાએ ખાનગીમાં હાથ જોડીને માફી માગી ત્યારે મામલો થાળે પડ્યો હતો.’ ડો. શિખાબહેન ચિંતામાં પડી ગયાં. એમને પોતાના હાથ નીચેના કર્મચારીઓ પર જોહુકમી કરવાની આદત ન હતી, પણ જો એ લોકો એમનું કામ બરાબર રીતે ન કરે તો ગરીબ દર્દીઓનાં ઓપરેશનો બગડે એ વાતની ચિંતા હતી.

બે-ચાર દિવસ પસાર થયા એ પછી ફરીથી ડો. શિખાને ગુસ્સો આવ્યો, ‘મંગુબહેન, દર્દીઓ ભલે અડધો કલાક બેસી રહેતા, પણ તમે અત્યારે જ ડિટર્જન્ટ પાઉડરવાળું પાણીનું પોતું લઈ આવો અને આ દીવાલો ચોખ્ખી કરી નાખો. બાથરૂમ-જાજરૂ ફિનાઇલથી ધોઈને સાફ કરી દો. ચોખ્ખા ભીના કપડાથી આ ટેબલ પર પોતું મારી દો. હું તમને હુકમ નથી કરતી, વિનંતી કરું છું, પણ આટલું તો તમારે કરવું જ પડશે.’
મંગુ હાથણીની ચાલે ગઈ અને મહારાણીની ચાલે પાછી ફરી. એના હાથમાં સાબુના ફીણવાળંુ એક પોતું હતું. એણે માત્ર એક જ દીવાલ સાફ કરી અને પાછી ચાલી ગઈ. પોતું મૂકીને આવી એટલે ડો. શિખાએ

પૂછ્યું, ‘કેમ એક જ દીવાલ સાફ કરી? બાકીની દીવાલોનું શું? અને બાથરૂમ-જાજરૂ કોણ સાફ કરશે?’
‘બહેન, મારા ભાગે આવતું કામ મેં પૂરું કર્યું છે. અહીં કુલ ચાર આયાઓ ડ્યૂટી બજાવે છે. મારા ભાગે પચીસ ટકા જ કામ આવે. બાકીની ત્રણ દીવાલો શાંતા, ડાહી અને લીલા કરશે.’
‘અને બાથરૂમ-જાજરૂ?’

‘એ મે’તરાણીની ફરજમાં આવે છે. હું આયા તરીકે નોકરી કરું છું. જો મને કામ કરવાની ફરજ પાડશો તો હું યુનિયનમાં જઈશ.’
‘સારું! સારું! હવે તમે થાકી ગયાં હશો મંગુબહેન! સ્ટૂલ પર બેસી જાવ અને આરામ કરો. હું દર્દીઓને જોવા માંડું છું.’ ડો. શિખાએ કામ શરૂ કરી દીધું.
સાંજે એમણે મહેતરાણીને જાજરૂ-બાથરૂમ સાફ કરવા માટે ‘વિનંતી’ કરી, તો ચંપાએ રોકડું પરખાવી દીધું, ‘ફિનાઇલ ખલાસ છે, પાણી રેડીને સાફ કરી આપું.’

‘ફિનાઇલ તો પૂરતા પ્રમાણમાં ખરીદવામાં આવે છે. વપરાયા વગર ખલાસ કેવી રીતે...?’
‘એ સવાલ મને નહીં પૂછવાનો બહેન!’
‘તો કોને પૂછું?’

‘રાઘવભાઈને!’ ચંપાનો જવાબ સાંભળીને ડો. શિખાએ વાત ખતમ કરી દીધી. રાઘવ તો આ ગેંગનો નેતા હતો. એને કોણ સવાલ પૂછે?
શનિવાર હતો. એ દિવસે ડો. શિખાનો વીકલી ઓફ્ફ હતો. ડો. સુજલને રવિવારે અઠવાડિક રજા રહેતી હતી. એ બપોરે એક પ્રસૂતા લેબર રૂમમાં દાખલ થઈ. ઇન્ચાર્જ સિસ્ટરે પૂછ્યું, ‘કેટલામી સુવાવડ છે?’
પેશન્ટે કષ્ટતા અવાજમાં જવાબ આપ્યો, ‘આ પહેલી જ સુવાવડ છે. હું રાઘવભાઈની છોડી છું.’

નર્સ ગભરાઈ ગઈ. રાઘવ તો યુનિયનનો ભારાડી નેતા. એની દીકરી એ તો વી.આઇ.પી. પેશન્ટ કહેવાય. એણે ખુલાસો કરી દીધો, ‘બહેન, આજે અમારા ગાયનેકનાં લેડી ડોક્ટર રજા પર છે. જો સુવાવડ નોર્મલ રીતે પતી જશે તો અમે કરાવી આપીશું, પણ જો ચીપિયો લગાડવાની કે સિઝર કરવાની જરૂર પડી તો તમારે બાજુના શહેરમાં જવું પડશે.’
મધરાતના બાર વાગ્યે પ્રસૂતાએ ચીસાચીસ કરી મૂકી. રાઘવ ઢીલો પડી ગયો, ‘સિસ્ટર, મારી છોડી મરી જાહે. એનાથી હવે દુ:ખ નથી વેઠાતું. તમે શિખાબુનને બોલાવોને!’

‘મેં ડો. શિખાબહેનને ફોન કર્યો હતો, પણ એમણે આવવાની ના પાડી દીધી છે. એમણે કહ્યું કે આજે એમની રજાનો દિવસ છે. કાયદો એટલે કાયદો!’
રાઘવ જાતે ડો. સુજલ સાહેબના ક્વાર્ટર પર ગયો. રડી પડ્યો. ડો. સુજલે શરત કરી, ‘મેડમ હમણાં જ આવીને તારંુ કામ કરી આપે, પણ આવતી કાલથી તારી આખી ગેંગને સૂચના આપી દેજે કે બધાં એમની ફરજ સારી રીતે નિભાવે.’

‘સાહેબ, તમારો હુકમ અને મારું માથું!’ રાઘવે શરત મંજૂર રાખી લીધી. બીજા દિવસથી હોસ્પિટલ અરીસાની જેમ ચમકવા લાગી.